Dlaczego mówimy “Włochy”, a nie “Italia”?

Italia, Italy, Italie, Italien, Italja… Włochy. Dlaczego w języku polskim, w przeciwieństwie do niemalże wszystkich innych języków świata, na kraj umieszczony na Półwyspie Apenińskim mówimy “Włochy”? Dlaczego “Włochy”, a nie “Italia”? 

Nazwy państw i narodów 

Zależnie od języka, nazwy innych państw i narodów mogą radykalnie się różnić i mieć odmienną etymologię. Zwróćmy uwagę na Niemcy – wedle najpopularniejszej teorii, ta powszechna w językach słowiańskich nazwa wywodzi się z prasłowiańskiego rdzenia *němъ, podobnie jak określenia „niemy”, „niemowa”, “niemowlę”. Języki germańskie były nieznane naszym pra-przodkom, stąd posługujących się nimi przybyszy zaczęli nazywać Niemcami, tj. tymi, którzy mówią obcym, niezrozumiałym językiem. W angielskim występuje natomiast Germany jako określenie kraju oraz Germans jako określenie narodu. W tym przypadku nazwa pochodzi od łacińskiego Germania – łacińskiej nazwy nadanej przez starożytnych Rzymian ziemiom na wschód od rzeki Ren i na północ od górnego i środkowego Dunaju, zamieszkałym m.in. przez Germanów. Jeszcze inne pochodzenie ma określenie na naszego zachodniego sąsiada w języku francuskim – Allemagne. Ta pochodzi od Alemanów, jednego z germańskich plemion, z którym spotkali się przodkowie dzisiejszych Francuzów.

Dlaczego Włochy, a nie Italia? 

Nazwa dla państwa może więc w innych językach pochodzić m.in. od nazwy plemienia, zamieszkiwanego terenu lub wręcz zostać nadana ze względu na problemy komunikacyjne. Skąd jednak wzięły się nasze “Włochy”? Dlaczego nie używamy mającego swoje źródła w Łacinie określenia “Italia”?

Według teorii prof. Miodka, pochodzenie określenia “Włochy” przypomina wspomniany wcześniej przypadek francuskiego słowa Allemagne. Jego źródłem było celtyckie plemię Wolków lub Wolsków zamieszkujące niegdyś tereny dzisiejszych Włoch. Nasi przodkowie zapożyczyli ich nazwę w formie Wołch lub Wałch od germańskiego walh / wealh, co – jak warto odnotować – oznaczało nic innego, jak “obcy” lub “nieznajomy”, podobnie jak określenie Niemcy w językach słowiańskich. Zadziałać miało tu skojarzenie z romańskim plemieniem Wołochów, czyli protoplastów dzisiejszych Rumunów. Z czasem słów Wołch lub Wałch zaczęto używać do nazywania wszystkich mieszkańców  Półwyspu Apenińskiego, a sama nazwa w wyniku ewolucji językowej przekształciła się w dobrze nam dzisiaj znane Włochy. Co stało się natomiast z samymi Wolkami (lub Wolskami), nieświadomymi “pożyczenia” swojej nazwy innemu narodowi i krajowi? Przenieśli się oni na Wyspy Brytyjskie, gdzie dali początek dzisiejszym Walijczykom.

Warto także wspomnieć o innej teorii pochodzenia nazwy Włochy, jednak raczej jedynie w formie ciekawostki. Zgodnie z nią, Polacy nadali to określenie z uwagi na… ciemne i bujne owłosienie mieszkańców Półwyspu Apenińskiego.

Tylko w języku polskim? 

Odmienne od Italia określenia dla Włoch nie są jedynie domeną wyłącznie języka polskiego, chociaż przypadki innych nazw są sporadyczne. Dawniej w języku czeskim używano słowa Vlaši (Vlach w licznie pojedynczej), co bardzo przypomina nasze swojskie “Włochy” oraz “Włoch”. Dziś jednak używa się powszechnie nazwy Itálie, chociaż starsze określenie jest wciąż rozumiane. 

Na Węgrzech występuje natomiast nazwa Olaszország, której pochodzenie, wbrew widocznej na pierwszy rzut oka odmienności, jest identyczne do polskiego słowa Włochy i ma swoje źródło w celtyckim plemieniu Wolków lub Wolsków.

Źródło: https://magnifier.pl/dlaczego-wlochy-a-nie-italia/#google_vignette